Wat zijn de IJsheiligen? Ontdek samen met je kind wanneer je veilig kunt planten

Als je, net als wij bij Spriet, bezig bent met meer groen in je (moes)tuin kom je deze zin weleens tegen bij de instructies of tips van je plantjes “buiten planten na IJsheiligen”.

Wat bedoelen ze met IJsheiligen? Wie of wat is het?

En waarom is dat belangrijk voor je groene vrienden? 

Wij doken erin en delen het graag met je.

En... Heb je (jonge) kinderen? Dan is dit het perfecte moment om samen even stil te staan bij de natuur. Spelenderwijs leren en ontdekken wanneer het écht lente wordt (wij noemen het bij Spriet graag de late lente) zorgt voor hele dierbare momenten en waardevolle lessen die hun hele leven bijblijven. Daarom sluiten we deze blog af met een superleuke tip! 

Om maar meteen te beginnen:

IJsheiligen is geen 'wat', maar een 'wie' en een 'wanneer'!

Het zijn namelijk de naamdagen van een aantal katholieke heiligen. Naamdag denk je nu? Dat zijn dagen waarop deze heiligen herdacht worden, vaak hun sterfdag. Een oude bekende is natuurlijk Sinterklaas op 6 december. 

Terug naar de katholieke heiligen en hun dagen. Dit zijn ze:

• 11 mei: naamdag van Mamertus
• 12 mei: naamdag van Pancriatus
• 13 mei: naamdag Servatius van Maastricht
• 14 mei: naamdag van Bonifatius van Tarsus

En soms (niet altijd) wordt ook 15 mei erbij betrokken: Sofia van Rome. Dat is de enige vrouw in het rijtje en dat vind ik dan ook weer interessant. Maar dat is voer voor een hele andere blog!

De naam IJsheiligen doet je misschien denken aan de winter, maar dat is het dus absoluut niet. We hebben het over de late lente!

Oke we gaan verder.

Waarom zijn dit de IJsheiligen en wat heeft dit te maken met je plantjes?

De dagen rond de naamdagen van de IJsheiligen brengen vaak de laatste koude nachten van het voorjaar met zich mee. Het is misschien geen winter meer, en jouw schaatskoorts is al lang vervlogen, maar de nachten kunnen nog heel koud worden. Soms zelfs met nachtvorst! En die nachtvorst is nou precies waar jonge, net geplante zaailingen of gevoelige plantjes niet goed tegen kunnen.

Pas ná IJsheiligen is de kans op nachtvorst in grote delen van Nederland heel klein, waardoor het dan veilig is om je plantjes buiten in de grond te zetten.

Wat deden ze met de IJsheiligen voor het katholieke geloof? 

Voor de naamdagen van deze heiligen waren ze natuurlijk ook al bezig met het moment waarop je je plantjes veilig buiten kon laten groeien.

Hoe deden ze dat toen?

Ze deden dit natuurlijk al heel lang. Het was eigenlijk een kwestie van ervaring, die kinderen van hun ouders leerden. Ze keken goed naar de stand van de zon, het gedrag van vogels, de bloei van bomen, de groei van het aantal insecten.
Zo vierden de oude Kelten rond begin mei Beltane. Ze zagen dit als het begin van de zomer. Met de komst van het katholieke geloof, is dit feest naar de achtergrond geraakt. 

Bij Spriet vinden we het mooi om te zien hoe dit soort oude wijsheden in de loop der tijd verschillende vormen krijgen.

Hoe onthoud je nou wanneer het IJsheiligen is?

Ja, want alles leuk en aardig, maar hoe ga je dit nou onthouden?

Niet. En misschien hoeft dat ook niet. Want het weer en het klimaat laat zich niet zo makkelijk in een datum vangen. Hoe vaak droom jij van een witte kerst? Of zon op je verjaardag?

Dus de exacte data zijn misschien niet zo belangrijk, maar de periode van het jaar wel.

IJsheiligen onthoud tips van Spriet

Hoe ga je er nou praktisch mee om, zonder je vast te pinnen op de exacte naamdagen?

Tip 1: De kastanje

Kijk naar buiten. Kijk hoe de natuur zich gedraagt en wat er al bloeit. Wij vinden bijvoorbeeld de bloeiende kastanje boom een teken van de late lente. Als je goed kijkt, lijken de bloemen van de kastanje net witte kerstboompjes (zie foto), dat is dan wel weer een leuke ezelsbrug naar IJsheiligen (kerstboom - sneeuw - ijs). 

Dus Zie je een bloeiende kastanje boom? Dan ben je er bijna. Wacht nog een paar dagen om echt zeker te zijn dat je plantjes de nachten overleven. .

Tip 2: Probeer en leer (voor de waaghalzen)

Deze tip is voor degenen die het niet erg vinden om risico te nemen.
Je probeert het gewoon buiten met je plantjes! Heb je er een aantal? Zet er dan eerst eentje buiten, kijk een paar dagen (en nachten) hoe het gaat. Leeft 'ie nog? Zet daarna de rest pas buiten.

Tip 3: Volgende keer beter

Ben je toch te vroeg van start gegaan of werd je verrast door de late nachtvorst? Ach, dan probeer je het volgend jaar gewoon opnieuw. Seizoenen komen elk jaar weer terug! Want dat is het mooie van zaaien en samen met je kinderen de tuin ontdekken: het hoeft allemaal niet perfect. Samen ontdekken is veel leerzamer en leuker!

Bij Spriet nodigen we je uit om dit samen met je kind te ontdekken. Dus ga lekker samen de tuin in. Of het nou na IJsheiligen is of ervoor dat maakt niet zoveel uit.

En om nog meer diepgang aan deze ervaring te geven, is het heel leuk om samen een ‘late lente meter’ te maken! Natuurlijk kan je het ook een IJsheiligen meter, een Beltane meter of een andere leuke naam geven.

Maak je eigen meter voor IJsheiligen

Het is een vrolijk kaartje wat je (samen met je) kind maakt. Dit helpt je om er een hele leerzame beleving van te maken. Hierna voel je je echt een super verantwoordelijke ouder! 

1. Start tussen eind april en begin mei en schrijf de data op van de komende 2-3 weken.

2. Elke ochtend kijk je samen hoe koud het die nacht is geweest (via de tuin thermometer of je telefoon)

3. Laat je kind turven of het kouder dan 5 graden was, of warmer

4. Is het een week alle nachten boven de 5 graden gebleven? Dan is het waarschijnlijk veilig om de plantjes buiten te zetten.

Het zorgt voor dierbare momenten samen, en je kind leert spelenderwijs over temperatuur, natuur en verantwoordelijkheid!

Speel, leer, verwonder!
Benieuwd naar meer leuke natuuractiviteiten die je dicht bij huis kan doen? Wij maken het graag zo makkelijk mogelijk. Kijk dan hier.